MICHEJDA Tadeusz
MICHEJDA Tadeusz (1879–1956), dr med. działacz społeczno-polityczny, minister zdrowia
Doktor wszechnauk lekarskich
Urodził się 26 września 1879 r. w Nawsiu w powiecie jabłonkowskim na Zaolziu, w rodzinie ks. Franciszka – twórcy i głowy Kościoła Ewangelicko-Polskiego na Śląsku Cieszyńskim – i Anny z Roiczków. Całą jego postawę życiową kształtowała atmosfera domu rodzinnego i działalność ojca, “którego życie to prawie historia ruchu narodowo – i społeczno-wyzwoleńczego na Śląsku”.
Tadeusz Michejda uczęszczał do niemieckiego gimnazjum w Cieszynie, gdzie był sekretarzem Stowarzyszenia “Jedność”, którego celem było “…zapoznanie członków z bogatą literaturą polską, z przeszłością narodu i uświadamianie ich pod względem narodowym, kształcenie siły woli i charakteru, wyrabianie poczucia solidarności narodowej i pielęgnowanie języka ojczystego…”
Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości studiował medycynę na uniwersytetach w Pradze i Krakowie. Dyplom doktora wszechnauk lekarskich uzyskał 20 marca 1906 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim.
W czasie studiów był prezesem “Ogniska” polskich akademików w Pradze, Związku Akademików Polskich na Śląsku, organizacji akademickiej “Znicz”, pracował także w Towarzystwie Wzajemnej Pomocy Uczniów UJ (będąc jego prezesem w r. 1903/), m. in. organizując pierwszy w Krakowie dom akademicki przy ul. Jabłonkowskich. Ponadto był delegatem wydziału lekarskiego na międzynarodowy kongres studentów medycyny oraz prowadził strajk studentów medycyny skierowany przeciwko władzom austriackim.
Po studiach przez trzy i pół roku praktykował w szpitalach wiedeńskich i lwowskich jako asystent i sekundariusz, następnie przez rok był lekarzem w Łopatynie i w Tuchowie w Małopolsce.
W marcu 1911 r. przeniósł się do Suchej Górnej w zagłębiu węglowym ostrawsko-karwińskim, gdzie jako lekarz górniczej kasy brackiej, lekarz kolejowy i gminny pracował do 1921 r., z wyjątkiem 14 miesięcy w latach 1914–1915, które spędził jako lekarz wojskowy w szpitalu garnizonowym w Krakowie.
Poza pracą zawodową brał czynny udział w życiu społeczno-politycznym i kulturalno-oświatowym Śląska Cieszyńskiego: uczestniczył w pracach Towarzystwa Szkoły Ludowej, był członkiem m. in.: Zarządu Głównego Macierzy Szkolnej, Rady Szkolnej, oraz: założycielem i prezesem gniazda Towarzystwa Gimnastycznego “Sokół” w Cieszynie, prezesem spółki wydawniczej “Dziennika Cieszyńskiego”, prezesem “Sekretariatu Kresowego”, organizującego i pilnującego w zachodnio-południowej części karwińsko-ostrawskiego zagłębia węglowego polskich interesów gospodarczych, członkiem Rady Naczelnej Związków Spółdzielczych, prezesem Rady Naczelnej Filii “Towarzystwa Oszczędności i Zaliczek” w Cieszynie.
Równocześnie brał udział w pracach samorządu gminnego. Pod koniec października 1918 r., jako członek Rady Narodowej w Cieszynie brał udział w rozbrajaniu wojsk austrowęgierskich w zagłębiu karwińsko-ostrawskim. W 1919 r. stał na czele akcji plebiscytowej na Zaolziu, współpracując z delegatem Rządu Polskiego z ramienia Głównego Komitetu Plebiscytowego. W czasie tym był przez Czechów więziony i uszedł szczęśliwie kilkakrotnym zamachom. Odznaczony za to został Srebrnym Krzyżem Zasługi.
Lekarz i działacz społeczny w Działdowie
Po przyznaniu Zaolzia Czechosłowacji przeniósł się w 1921 r. do Działdowa na Mazurach, gdzie do 1929 r. pełnił funkcję lekarza powiatowego i równocześnie lekarza naczelnego powiatowej Kasy Chorych oraz – przez kilka lat – lekarza seminarium nauczycielskiego W mieście tym wspólnie ze starostą Janem Pawlicą zorganizował szpital powiatowy, a poza pracą zawodową nadal brał czynny udział w życiu społecznym i samorządowym.
Był m. in.: prezesem miejskiej i powiatowej organizacji Związku Obrony Kresów Zachodnich oraz członkiem jej Rady Naczelnej w Poznaniu. Ponadto był członkiem działdowskiego Magistratu, długoletnim członkiem i przez kilka lat przewodniczącym Rady Miejskiej Działdowa, członkiem Wydziału Powiatowego i członkiem Komisji Przywłaszczeniowej na powiat działdowski, a także członkiem Sejmiku Powiatowego oraz członkiem Zarządu i Rady Komunalnej Kasy Oszczędności w Działdowie.
Ponadto dr Tadeusz Michejda należał i był czołowym działaczem Narodowej Partii Robotniczej (NPR) na Pomorzu. Od marca 1925 r. był wiceprezesem a od 1928 r. prezesem jej Zarządu Wojewódzkiego oraz członkiem Rady Naczelnej tej partii.
Z ramienia NPR kandydował w 1928 r. do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, ale senatorem, z ramienia “Centrolewu” z Okręgu Pomorskiego, był dopiero w latach 1930–1935.
Wchodził w skład Rady Nadzorczej Towarzystwa Szkoły Rzemieślniczej w Działdowie oraz był prezesem Towarzystwa Przyjaciół Mazur. Wraz z innymi działaczami tego Towarzystwa podpisał memoriał przedłożony rządowi polskiemu, wskazujący na niebezpieczeństwo, jakie groziło Polsce ze strony militaryzmu wschodnio-pruskiego.
Organizator Zakładu Przyrodoleczniczego w Toruniu
Przeniesiony w stan spoczynku 1 grudnia 1928 r., dnia 27 grudnia 1929 r przybył do Torunia, gdzie Zarząd Kasy Chorych powierzył mu zorganizowanie zakładu terapii fizykalnej i funkcję kierownika Zakładu Przyrodoleczniczego. Na stanowisku tym pozostawał do 31 maja 1932 r.; ukończył w tym czasie szereg kursów specjalistycznych z różnych dziedzin medycyny, a zwłaszcza z przyrodolecznictwa w kraju i zagranicą.
Był autorem licznych artykułów o tematyce społeczno-lekarskiej, m. in.: “Wyniki badań dzieci szkolnych powiatu działdowskiego”, “Warunki mieszkaniowe robotników rolnych powiatu działdowskiego”, “Zdrowie dzieci szkolnych”, “Wychowanie fizyczne i przysposobienie wojskowe”, “Słońce i jego rola w lecznictwie”.
Poza pracą zawodową nadal sprawował różne funkcje, m. in. był: wiceprezesem Pomorskiego Związku Lekarzy, prezesem spółki wydawniczej dziennika partyjnego NPR “Obrona Ludu”, członkiem Zarządu Okręgu Pomorskiego Polskiego Czerwonego Krzyża, ponownie brał udział w pracach samorządu terytorialnego, będąc od 21 września 1932 r. członkiem toruńskiego Magistratu, członkiem Izby Wojewódzkiej, a od 26 stycznia 1934 r. ławnikiem miejskim w Toruniu.
Pod koniec kwietnia 1937 r. dr Tadeusz Michejda opuścił Toruń i udał się do Ostrowa Wielkopolskiego, gdzie objął stanowisko dyrektora i lekarza naczelnego tamtejszej Ubezpieczalni Społecznej. Jako czołowy działacz NPR był zwolennikiem zjednoczenia tej partii z Chrześcijańską Demokracją i Związkiem Hallerczyków; po utworzeniu w październiku 1937 r. Stronnictwa Pracy wszedł w skład Rady Naczelnej oraz Zarządu Głównego Stronnictwa.
Po wybuchu drugiej wojny światowej jesień i zimę 1939–1940 r. spędził w Warszawie. Po ciężkiej chorobie wrócił do Ostrowa Wielkopolskiego, skąd uprzedzając aresztowanie przez Gestapo udał się do Cieszyna, a następnie do Krakowa.
Dnia 1 stycznia 1942 r. podjął pracę naczelnego lekarza Ubezpieczalni Społecznej w Rzeszowie, na którym pozostał do wyzwolenia miasta. Po wojnie był krótko lekarzem formującej się w Rzeszowie X dywizji Wojska Polskiego oraz zorganizował Izbę Lekarską i Związek Zawodowy Lekarzy na terenie województwa rzeszowskiego.
Poseł i minister Zdrowia
W połowie kwietnia 1945 r. wrócił na stanowisko naczelnego lekarza Ubezpieczalni Społecznej w Ostrowie Wielkopolskim. Zorganizował Związek Zawodowy Lekarzy na powiat ostrowski i był jego prezesem oraz członkiem Okręgowego Związku Lekarzy w Poznaniu. Poza tym był prezesem Polskiego Związku Zachodniego na powiat ostrowski, członkiem Zarządu PCK oraz członkiem Miejskiej Rady Narodowej i zarządów innych organizacji społecznych.
Z momentem reaktywowania działalności Stronnictwa Pracy został wiceprezesem Komitetu Wykonawczego Zarządu Głównego tej partii, a następnie prezesem Rady Naczelnej SP, zaś 6 lutego 1949 r. powierzono mu funkcję przewodniczącego Głównego Komitetu Wykonawczego Stronnictwa. Na stanowiskach tych starał się zachować wyważoną umiarkowaną pozycję, dążąc do łagodzenia sporów frakcyjnych w tej partii.
Tadeusz Michejda był posłem do KRN i wiceministrem zdrowia w Rządzie Jedności Narodowej. W styczniu 1947 r. został posłem do Sejmu Ustawodawczego z okręgu kaliskiego; od 8 lutego 1947 r. do 10 stycznia 1951 r. był ministrem zdrowia, a następnie ministrem bez teki. W lipcu 1950 r. z większością członków SP wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego (SD), gdzie powierzono mu funkcję wiceprzewodniczącego Centralnego Komitetu (CK) Stronnictwa, od maja 1954 r. członka Prezydium CK SD.
Poza tym pełnił liczne funkcje społeczne, wśród nich m. in.: wiceprezesa Zarządu Głównego PCK, członka Prezydium Rady Naczelnej Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, członka Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.
Dr med. Tadeusz Michejda zmarł 18 kwietnia 1956 r. w Warszawie, pochowany został na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Za pracę społeczną odznaczony był m. in.: Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Medalem Niepodległości, odznaczeniem czechosłowackim – orderem “Lwa Białego” I klasy. Pierwszą jego żoną od 1909 r. była Anna z domu Kühnel, zmarła 12 czerwca 1948 r., drugą od 1950 r. Helena z Filińskich Stawińska. W Toruniu Michejdowie mieszkali przy ul. Bydgoskiej 32.
Bibliografia:
K. Przybyszewski, Toruński Słownik Biograficzny, t. 1 ToMiTo Toruń 1998.
FOTOGALERIA