LEWSZECKI JÓZEF KSAWERY
LEWSZECKI JÓZEF KSAWERY (1869–1939), tytularny generał brygady Wojska Polskiego.
Urodził się 21 V (3 VI) 1869 w Nowogródku, w rodzinie szlacheckiej, syn Bonifacego i Stefanii ze Szmycerów (1848–1926). Maturę zdał w Mikołajowie (ziemia chersońska), po czym ukończył szkołę junkrów w Kijowie.
Od 19 V 1890 do 19 V 1917 był w wojsku rosyjskim, ostatnio w stopniu pułkownika. Od maja 1917 organizował i służył w I Korpusie Polskim. W Wojsku Polskim od 4 XI 1918, początkowo jako pierwszy dowódca IX Kaliskiego Okręgu Wojskowego. Zweryfikowany w stopniu płka, od 11 IX 1919 był inspektorem piechoty w DOG Łódź. W wojnie bolszewickiej w sierpniu 1920 dowódca odcinka „Dolnej Wisły”, od miejscowości Nowiny (ok. 20 km na zachód od Modlina) do miejscowości Chrapy (ok. 30 km na wschód od Torunia); skutecznie włączył się do odparcia inwazji Armii Czerwonej nad Wisłą pod Włocławkiem, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych.
Po działaniach wojennych był ponownie inspektorem piechoty Dowództwa Okręgu Generalnego w Łodzi. Przeniesiony 31 V 1924 w stan spoczynku w stopniu tytularnego generała brygady na stałe zamieszkał w Toruniu. Tu działał m.in. w Federacji Polskiego Związku Obrońców Ojczyzny. Poza Krzyżem Walecznym był odznaczony: Odznaką Honorową Nacz. Pol. Komitetu Wojskowego Medalem za Wojnę 1920, Medalem X-lecia oraz zagranicznymi: Orderem św. Stanisława II i III klasy, Orderem św. Anny II, III i IV klasy z napisem: „Za waleczność”, medalem brązowym za wojnę japońską i Medaille Interalliee de la Victoire.
W Toruniu mieszkał przy ul. Słowackiego 78 z przyjaciółką, wdową Ludmiłą Kłodnicką z domu Łazionów (ur. 1895, Kijów; zm. 1957, w Toruniu). Wcześniej był żonaty z Anną Mieszczarską, nie mieli potomstwa. Był starszym bratem lekarza Zygmunta Lewszeckiego oraz Amelii z Lewszeckich Owsianowej (1877–951), małżonki Ryszarda Owsianego
Lewszecki zmarł 12 VIII 1939 w Toruniu. Został pochowany na cmentarzu Garnizonowym przy ul. Grudziądzkiej [nr grobu 1975 (11–11–8)]. Na jego pomniku znajduje się ufundowana przez rodzinę Zeidlerów tablica pamiątkowa bratanka generała, syna Zygmunta – Jerzego Lewszeckiego (1913–1955), ucznia gimnazjum w Toruniu, absolwenta Korpusu Kadetów w Chełmnie i Szkoły Podchorążych Artylerii w Toruniu. Obrońca Modlina w 1939. Jerzy Lewszecki został odznaczony Krzyżem Walecznych, był jeńcem oflagów i obozów karnych w Niemczech, następnie oficerem Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, m.in. wywiadu wojskowego. Przerzucony w 1953 do Polski, został aresztowany i wyrokiem sądu wojskowego skazany na śmierć za szpiegostwo i stracony w Warszawie w 1955. W 1996 Sąd Wojsk. w Warszawie oczyścił go z zarzutów. Nieznane jest miejsce jego grobu.
Na cmentarzu Powązkowskim w 1998 wzniesiono pomnik upamiętniający Jerzego Lewszeckiego i in. patriotów zamordowanych w PRL w 1944–1956.
Bibliografia
- Z. Jędrzyński,Toruński Słownik Biograficzny, t.6 ToMiTo, UMK w Toruniu 2010